همانطور که می دانید سایت ازدواج دائم یکی از مهمترین حوادث و رویدادها ی زندگی است و
نقش مهمی در سرنوشت و سعادت و خوشبختی انسان دارد ، مضافاٌ بر اینکه اگر
به نحو صحیح انجام پذیرد بسیاری از نیازهای انسان را اعم از نیازهای عاطفی و
جنسی را تاْمین و باعث آرامش روحی انسان می شود بنابراین در عین حال که
نباید در انتخاب همسر خیلی وسواس گونه عمل کرد اما دقت ،شناخت و اتخاذ
تصمیم حساب شده و بالاخره انتخاب صحیح از شرایط ضروری یک ازدواج مناسب و موفق است.
درست
است که انتخاب همسر شایسته مسئله ای مهم و حساس است ولی در عین حال نباید زیاد
وسواس به خرج داد. هیچ کس صد درصد طبق معیارهایی که انسان ابتدائا در نظر
دارد آفریده نشده و پرورش نیافته است . کما این که ممکن است نسبت به طرف
های مقابل شما نیز همین گونه باشد و صد درصد آن طور که آنان می خواهند
نباشید. بنابراین ضمن حفظ معیارهای لازم باید چند نکته را در نظر گیرید:
1)
چون جامعه ما اسلامی است و اکثر قریب به اتفاق مردم تا حدود زیادی متناسب
با فرهنگ و ارزش های اسلامی رشد کرده اند نور ایمان و اسلام در غالب دلها
تابان است . البته درجات ایمان متفاوت است ولی شما هم نباید انتظار داشته
باشید که حتما از بالاترین سطح ایمانی انتخاب کنید. بلکه همین که دختری را
یافتید که نسبت به وظایف دینی خود کوشاست و گرد معصیت نمی چرخد کافی است.
در روایات متعددی آمده است که به هنگام گزینش همسر به اخلاق و روحیات و
رفتار خانواده اش بنگرید زیرا او در چنان محیطی پرورش یافته و منعکس کننده
همان روش ها و هنجارهاست بنابراین با تحقیق کافی درباره فرد مورد نظر و
خانواده وی، می توانید مطمئن شوید که آیا زن زندگی هست یا نه و به وجود
ویژگیهای لازم برای یک زندگی مشترک پی ببرید و بدین ترتیب دغدغه خاطرتان
کاهش یابد.
2) شما در صورتی که 70 یا60% از معیارهای خود را در کسی
یافتید می توانید به همان اکتفا کنید و بیش از آن را با برنامه ای حساب شده
و با اخلاق رفتار و ارشاداتی نیکو و صمیمانه بسازید.
ضمن آن که سطح توقع خود را نباید خیلی بالا ببرید و از طرفی باید بکوشید که
خود نیز زوجی نیکو، با وفا، خوش اخلاق و شایسته برای همسرتان باشید. 3) از
خداوند در این امر مهم استعانت جویید.
4) مشورت با بزرگان فامیل و خانواده بخصوص پدر و مادرتان در این رابطه بسیار نافع است.
5)
با نگاهی به ازدواجهای موفق دیگران و کشف رمز موفقیت آنها در این امر به
تدریج ترس و وسواس تان از بین خواهد رفت. و همین که وارد اقدامات عملی در
این زمینه شدید با گذر زمان این نگرانی از بین می رود.
در ادامه لازم می دانیم شما را ابتدا با معیارهای کلی انتخاب همسر و سپس راههای احراز آن معیارها آشنا کنیم :
معیارها و ملاک هایی که در انتخاب همسر باید در نظر گرفته شود دو نوع است .
الف . آنهایی که رکن و اساس اند و برای یک زندگی سعادتمندانه حتما لازم اند.
ب . آنهایی که شرط کمال هستند و برای بهتر و کاملتر شدن زندگی اند و بیشتر به سلیقه و موقعیت افراد بستگی دارد.
ملاک های دسته اول عبارتند از:
1.
تدین و دین دار بودن فرد. زیرا انسانی که دین ندارد هیچ ندارد انسان بی
دین در حقیقت مرده ی متحرک است و کسی که پای بند به دین (که اصلی ترین
مسأله زندگی است) نباشد هیچ تضمینی وجود ندارد که پای بند به رعایت حقوق
همسر و زندگی مشترک باشد. انسان دیندار هرگز نمی تواند با همسر بی دین کنار
بیاید و با هم زندگی سعادتمندانه ای داشته باشند.
2. اخلاق نیک داشتن
که منظور داشتن صفات و خلق و خوهای پسندیده در نظر عقل و شرع است . در واقع
اخلاق و دین دو ملاک و معیار اصل در ازدواج و انتخاب همسر است .
اگر بخواهیم نمونه هایی از اخلاق خوب و بد را اشاره کنیم می توان موارد زیر را ذکر کرد.
الف
. خوش زبانی و بدزبانی زبان ترجمان و بیانگر احوال درون است و زبان دریچه
ای است از محتویات درون فرد, زبان انسان آینده ی دل اوست
ب . بزرگواری و حسادت
ج . خوش خلقی و کج خلقی
د. حق پذیری و لجاجت
3.
شرافت و اصالت خانوادگی که منظور نجابت و پاکی خانواده است زیرا ازدواج
دختر و پسر تنها پیوند و ترکیب دو فرد نیست بلکه پیوند دو خانواده است و
نمی توان گفت من می خواهم با خود این فرد ازدواج کنم و کاری به خانواده و
فامیلش ندارم . زیرا این فرد شاخه ای است از این خانواده و از ریشه های
همان درخت خانواده تغذیه کرده است و صفات اخلاقی , روحی عقل و جسمی آن
خانواده را از راه وراثت و محیط و عادات به این فرد منتقل کرده است .
4.
عقل ; در واقع همان نور افکنی است که جاده زندگی را روشن می کند و باید زن
و شوهر برای اداره ی زندگی و تربیت فرزندان از نیروی عقل و فهم مجهز
برخوردار باشند و رشد عقلی کافی پیدا کرده باشند همان طور که ائمه اطهار ما
را از ازدواج با افراد احمق و کم عقل نهی فرموده اند.
5. تناسب ,
همتایی و کفو همدیگر بودن که از حساس ترین نکاتی است که باید در انتخاب
همسر مورد توجه قرار گیرد همتایی و تناسب از نظر و جنبه های مختلف مثل
الف . تدین و میزان پای بندی به دستورات شرع
ب . همتایی و هماهنگی فرهنگی و فکری
ج . همتایی اخلاقی و پای بندی به آداب اخلاقی
د. کفو همدیگر بودن از نظر تحصیلات علمی
ه. تناسب در زیبایی
و. تناسب سنی
ز. تناسب مالی و سطح اقتصادی و...
ملاک
ها و معیار و مسائل دیگری که بیشتر مربوط به سلیقه و موقعیت افراد دارد.
در دسته ی دوم قرار می گیرد و می توان از آن صرف نظر کرد. ولی برای اینکه
بتوانید به یک تصمیم صحیح و عاقلانه ای برسید بهتر است با افراد مورد
اعتماد خویش، والدین، یا اقوام نزدیک دلسوز و عاقل و دارای تجربه مشورت
کرده و با دقت کافی تصمیم مناسبی اتخاذ فرمایید.
ما معیارهایى را که در
احادیث براى همسر خوب ذکر شده، بیان مىکنیم. شما هم همین شرایط را مد نظر
بگیرید و با توکل به خداوند اقدام نمایید. البته این شرایط نسبت به افراد
نسبى هستند و نباید انتظار داشته باشید شخص مورد نظر شما از بالاترین حد آن
برخوردار باشد.
حضرت على(ع) ضمن آموزش دعایى جهت ازدواج معیارهایى را براى انتخاب همسر بیان فرمودهاند که عبارتند از:
1- صالحه (شایسته): خانمى که کارهاى شایسته و مورد پسند خدا را انجام دهد؛
2- ودود: با محبت باشد؛
3- ولود: نازا وعقیم نباشد؛
4- شکور؛ در مقابل نعمتهاى الهى شکرگذار باشد؛
5- قنوع: اهل قناعت باشد تا در زندگى تو را به زحمت نیندازد؛
6- غیور: نسبت به دین خدا و عفت غیرتمند باشد؛
7- در برابر احسانى که به او مىشود، قدردانى کند؛
8- چنانچه از سوى تو کار ناروایى سرزد، عفو و اغماض کند؛
9- اگر در زندگى یادآور خدا شدى، تو را همراهى کند و اگر خدا را فراموش کردى، یادآور تو شود و به تو تذکر دهد؛
10- آن گاه که از منزل خارج شدى، خودش را حفظ کند؛
11- و هرگاه به منزل وارد شوى، با ورودت خوشحال و مسرور گردد؛
12- چنانچه به او دستور و فرمان دادى، اطاعت کند و اگر براى او قسم خوردى، باورت کند و تکلیف خود را انجام دهد؛
13- و اگر ناراحت شدى و او را مورد غضب قرار دادى، اسباب خشنودیت را فراهم آورد.
گفتنی است صفاتی که همسر ایده آل باید برخوردار باشد که هر صفتی از راهی خاص احراز می گردد. برخی از این طرق عبارتند از:
1-
تحقیق و بررسی از خانواده و چگونگی روابط خانوادگی و فامیلی. چون هر فردی
تحت تأثیر محیط خانواده به دنیا آمده و رشد کرده است و از آن فضای فرهنگی و
اجتماعی تأثیر پذیر بوده و هست.
2- تحقیق و شناسایی دوستان و نزدیکان و رفقای صمیمی در محل زندگی و سکونت، محل درس و محل کار.
3-
گفتگوی مستقیم (ولی تحت نظارت خانواده های دو طرف) با یکدیگر و اطلاع
یافتن از نقطه نظرات همدیگر درباره مسائل مختلف و آنچه در آینده می تواند
در زندگی مشترک تان تأثیرگذار باشد و کسب اطلاع از میزان اهتمام وی نسبت به
ملاک ها و معیارهای معرفی شده.
بنابراین برخی اطلاعات را می توان در
غیر از جلسه مشترک بدست آورد. در عین حال آنچه مهم است در چنین جلساتی
موضوعات ومسائل را طرح کرد و از یکدیگر بپرسید و از ویژگیهای یکدیگر اطلاع
بیشتری پیدا کرد.
موضوعات قابل طرح در گفت و گوى قبل از مراسم عقد مختلف
است؛ زیرا افراد عقیدهها، آرمانها، هدفها و خواستههاى گوناگون دارند.
البته بعضى از مسائل و موضوعات عمومى است و ضرورت دارد جوانان قبل از
ازدواج براى آگاهى یافتن از ویژگىهاى جسمانى، روانى، اخلاقى یکدیگر مطرح
کنند و درباره آنها به گفت و گو بنشینند.
ناگفته پیداست، این گونه جلسات حتماً باید تحت اشراف خانوادههاى دو طرف
صورت گیرد؛ زیرا مذاکره مستقیم و بدون اطلاع خانواده دختر و پسر مطلوب عرف و
در اکثر موارد مورد پسند شرع و عقل نیست و به جاى این که زوج جوان را به
حقیقت برساند، مایه انحراف و مشکلات دیگر مىشود. در این جلسات مىتوان
درباره مسائل زیر گفت و گو کرد:
1. خط مشى کلى زندگى آینده
مراد
تبیین مبناى زندگى آینده است؛ براى مثال جوان متدین مىخواهد زندگى اش بر
اساس قوانین اسلام بنا شود. در این جا باید از میزان پاى بندى افراد به
ارزشهاى دینى و اخلاقى سؤال شود.
2. اهداف زندگى
یعنى هدف هایى
که هر کدام قصد دارند در زندگى آینده شان دنبال کنند؛ هدفها و آرمانهاى
علمى و تحصیلى، اجتماعى، شغلى و...؛ براى مثال تا چه اندازه به ادامه تحصیل
علاقهمند است و مشکلات تحصیل را تحمل مىکند. شغل مناسب و مورد علاقهاش
چیست؟ جایگاه اجتماعى را داراى چه اهمیتى مىداند؟ از نظر اقتصادى و مالى
به چه سطحى مىاندیشد و حداقل و حداکثر چقدر است؟
3. چگونگى رابطه با خانواده و بستگان
براى
مثال به چه اندازه به رفت و آمد با اقوام و خویشان و نیز دوستان اهمیت
مىدهید و بر آن اصرار مىورزید؟ به آداب و رسوم فرهنگى و اجتماعى رفتار با
بستگان چقدر پایبندید؟
4. خواستها و انتظارهاى دو طرف از یکدیگر
5. شیوه تربیت فرزندان
مسؤولیت تربیت با چه کسى است و چگونه باید آن را آموخت؟
6. نقصهاى جسمانى و بیمارىهاى مزمن احتمالى یکدیگر
در این جلسات باید به نکات زیر توجه شود تا به شکل مناسب انجام گیرد و دو طرف به هدف خود دست یابند.
1. گفت و گو باید خونسردانه و با آمادگى قبلى و در فضایى آرام و بدون خوف و فشار از طرف دیگران صورت گیرد.
2.
گفت و گو پس از انجام خواستگارى رسمى از طرف خانوادها و تحقیق و آگاهى از
بعضى شرایط که در مرحله تفحص به دست مىآید، انجام گیرد نه در ابتداى
آشنایى؛ به عبارت دیگر، در واپسین مراحل تحقیق و قبل از مراسم عقد باید گفت
و گو تحقق یابد.
3. براى موفقیت بیشتر، دو طرف باید در ابتداى جلسه
از یکدیگر بخواهند صادقانه به پرسشها و مسائل مطرح شده پاسخ دهند تا از
صفات اخلاقى و خصوصیات یکدیگر آگاهى یابند.
در باره احراز صفات معنوی و روحی مانند تقوی و اخلاق از طرق نیز باید عمل کرد:
- بررسی اصالت خانوادگی
- سلامت روابط درون خانواده و مشی زندگی
- احراز برخی از سطوح سلامت روحی و روانی و جسمی ( وسواس و اضطراب و تیک وبد بینی و...)
- تقیدعملی به احکام دینی و مذهبی و اخلاقی مانند نماز اول وقت ، مرجع تقلید داشتن و حساب شرعی و پرداخت خمس و زکات و ... .
- آگاهی از سطح انتظارات و سطح توقع فردی و خانوادگی.
خالق مهربان زن را برای مرد و مرد را برای زن آفریده است و فرموده
است: "و از نشانه هاى او این که همسرانى از جنس خودتان براى شما آفرید تا
در کنار آنان آرامش یابید، و در میانتان مودّت و رحمت قرار داد در این
نشانه هایى است براى گروهى که تفکّر مىکنند."[1]
اما این همراهی و همسری و زندگی مشترک باید فقط در چار چوب قوانین شرع
(ازدواج) باشد. در دین مقدس اسلام ازدواج به عنوان یک عبادت و حافظ دین
انسان و وسیلهاى براى پاکدامنى و پاکدامن زیستن تلقی شده است.
با این حال اسلام هر گونه ازدواجی را درست نمی شمارد زیرا اسلام
معتقد است که جامعه ای سالم است که خانواده هایش سالم باشد و خانواده سالم
در گرو ازدواجی درست و از روی شناخت ودارای معیار ها و شرایط مورد نظر
اسلام است.
به جرأت می‌توان گفت بیشترین مشکلاتی که در زندگی مشترک به وجود میآید، این است که زن و مرد، همسر مناسب خود را انتخاب نکرده اند و پس از چند سال زندگی متوجه می‌شوند مناسب یکدیگر نبوده اند.
تحقیقات نشان میدهد عوامل اصلی طلاق عبارتند از: اعتیاد، دخالت اطرافیان، ناسازگاری، مسائل مالی، فقر فرهنگی و شیوه های سنتی انتخاب همسر، که بیشتر متکی بر شانس و تصادف است و به جدائیها دامن میزند.
انتخاب همسر، سنگ زیربنای یک زندگی موفق است و باید گفت که اکثر شکستها در زندگی مشترک، از بناگذاری نامناسب این سنگ زیرین ناشی می‌شود. این که یک زندگی شیرین پس از مدتی به تلخی و سردی میگراید، این دریافت ویرانگر هر یک از زوجین را در متن خود دارد که «ما اصلاً برای هم مناسب نبودیم»، یعنی به این نتیجه میرسند که در مرحله «گزینش» اشتباه کردهاند.
روانشناسان و متخصصان خانواده معتقدند که هر اندازه زن و مرد قبل از ازدواج، اطلاعات صحیحتر و دقیقتری نسبت به یکدیگر داشته باشند، بهتر میتوانند موفقیت و یا شکست زناشویی خود را پیشبینی نمایند. بنابراین، این موضوع را نباید ساده انگاشت، بلکه برای آن امر خطیر «انتخاب همسر» لازم است وقت بگذاریم و با دقت و مطالعه کافی، اقدام کنیم. در این راستا روانشناسان و متخصصان خانواده، ناصحان خیراندیش که راهنمایی نسل جوان را وظیفه خود میدانند و برای رهایی دختران و پسران جوان از یک زندگی سرد و بیروح و یا یک جدایی اجتنابناپذیر، دل میسوزانند، آنان را به ریشههای مشکلات احتمالی توجه دادهاند و از این طریق سعی کردهاند که اشتباهات را به حداقل ممکن کاهش دهند. یکی از مهمترین این موارد «انتخاب مناسب همسر» است. قبل از هر چیزی لازم است همسری را که برای زندگی آینده انتخاب میکنیم به خوبی بشناسیم. اگر این انتخاب درست و هشیارانه صورت بگیرد، مشکلات بعدی که خواهناخواه در هر زندگی به وجود خواهد آمد، با درایت و گذشت برطرف می‌شود.
به هر حال، باید توجه داشت که انتخاب همسر، غیر از انتخاب لباس و یا گزینش نوکر و کلفت است؛ زیرا، شخص با انتخاب همسر میخواهد شریکی در زندگی خانوادگی برای خود برگزیند؛ شریکی که تا پایان عمر همراه و همراز او باشد و از مصاحبت با او لذت ببرد. میخواهد او را شریک مال و زندگی خود و مهمتر از همه، محرم اسرار خویش نماید. از اینرو، عقل سلیم حکم میکند که انسان باید درباره همسر آیندهاش تحقیق کند و از هرگونه عجلهکاری و اغماض در جوانب قضیه بپرهیزد، ویژگیهای اخلاقی و روحی همسر مورد انتخاب را بشناسد و بنگرد که چه کسی را برای همسری برمیگزیند. از این رو، مرحله بررسی و شناخت جهت گزینش همسر، اهمیت بسزایی در زندگی انسان دارد؛ زیرا، تجربه نشان داده که بیشتر اختلافات خانواده‌ها و طلاقها و از همپاشیدگیها، منشأ آن شتابزدگی در انتخاب همسر بوده است.[2]
بنابراین، پیشوایان معصوم (ع) درباره این امر خطیر و سرنوشت ساز دستور داده اند که هنگام سایت انتخاب همسر، ابتدا وضو بگیرید و دو رکعت نماز بجای آورید و آنگاه از خداوند مهربان درخواست نمایید که همسری شایسته که از لحاظ اخلاق و پاکدامنی و نگهداری مال و آبروی شوهر و زیبایی و فرزندآوری سرآمد زنان است، نصیب شما گرداند و سپس به سراغ انتخاب همسر بروید[3].
این دستور معصوم (ع) بیانگر این است که فکر و اندیشه انسان به تنهایی کافی نیست، بلکه باید در این امر مهم به حق تعالی پناه برد و از او استمداد نمود.
شریعت اسلام برای گزینش همسر معیارها و ضوابطی را معین کرده است که زن و مرد (جوانان) در انتخاب همسر باید آن معیارها را مراعات نمایند، تا در زندگی مشترک، روابط فی ما بین همسران بهتر، سالمتر، پرجاذبهتر، شیرینتر و با صفاتر گردد، که در در ذیل به گوشه ای از آن اشاره می شود:
1. ایمان واقعی، زیرا چنین شخصی به علت داشتن ارتباط قلبی با خدا، فردی قابل اعتماد است.
2. اخلاق خوب، یعنی این که انسان آراسته به صفات، عادات، خُلق و خوهای پسندیده، فضائل، کمالات و اعمال و رفتار نیکو بوده و از صفات زشت، بیماریهای اخلاقی و... دور باشد. زیرا تنها عاملی می‌تواند روح سرکش انسان و غرایز طوفانی و عصیانگر انسان را مهار کند و علم و صنعت را در راه آرامش عمومی و زندگی مسالمتآمیز به کار اندازد، اخلاق واقعی است که از ایمان حقیقی به خدا سرچشمه می‌گیرد. داشتن
اخلاق خوب در زندگی که باعث نشاط و جوانی طرفین و سایر افراد خانواده می
شود، در رویات آمده همسر بد اخلاق انسان را به پیری زودرس مبتلا می کند.
3. اصالت خانوادگی؛ یعنی این که همسر انسان در دامن پدر و مادر پاک و شایسته متولد و رشد و نما کرده باشد پیامبر (ص)فرموده اند: از سبزه مزبله بپرهیزید. (یعنی زن زیبا در خانواده بد).[4]
4. سلامت عقل و تفکر، «سلامت عقل» از مهمترین شرایط یک همسر شایسته محسوب می‌شود. زیرا تدبیر امور زندگی و برطرف نمودن مشکلات زندگی مشترک و پیمودن راه سعادت و درستکاری کار بزرگی است که نیاز به سلامت عقل و فکر دارد.
5. زیبایی و شادابی، همسری که از چنین صفاتی برخوردار باشد، غالبا ضامن جلوگیری همسرش از انحرافات و چشمچرانیها
میگردد و معمولاً این موضوع با خوشاخلاقی همراه است. بهتر است زن و مرد
در مراسم خواستگاری، با اجازه و رضایت والدین،(با شرایطی که در توضیح
المسائل آمده) یکدیگر را ببینند و واقعیتها را به هم بگویند یا مرد، مادر یا خواهر و یا یکی از خویشان نزدیک و مورد اعتماد را برای دیدن انتخاب کند و بفرستد تا زن مورد نظر را خوب ببینند و ویژگیهایش را برای او توضیح دهند.
6. تناسب سنی و تحصیلی، در انتخاب همسر توجه به همتایی و تناسب در سن نیز لازم است. تفاوت سن بلوغ جنسی در دختر و پسر، یک امر طبیعی است، پسر حدود چهار سال دیرتر از دختر به بلوغ جنسی میرسد. از اینرو، باید تفاوت سن آنها در امر ازدواج نیز حداقل به همین مقدار باشد (پسر بزرگتر باشد) بهتر است چنین باشد، ولی الزامی نیست.
7. عفاف و پاکی از آلودگیها، رعایت عفاف در رفتار و گفتار، خانواده را سالم و آسیب ناپذیر نگه میدارد. زیرا اگر در عفاف و پاکدامنی به صورت کامل رعایت گردد و تمتعات جنسی به محیط خانواده محدود گردد، جوانان
به ازدواج روی آورده و خانواده‌های تشکیلشده نیز ثبات بیشتری مییابند،
بر عکس اگر بیبند و باری و بیعفتی در جامعه رواج یابد و بهرهبرداریهای
جنسی در خارج از محیط خانواده میسر گردد، جوانان زیر بار مسئولیتهای ازدواج نرفته و خانواده‌های تشکیلشده نیز متزلزل می‌شود.
معیارهای دیگری نیز از لابلای روایات و آموزههای دینی فهمیده
می‌شود که فهرستوار به آنها اشاره می‌شود. دوشیزگی همسر، جهت نسل پروری و
زایایی او، پاکدامنی و عفت، درستکاری، و در صورت جامعیت معیارهای ذکر شده، زیبایی، هزینه کردن درست و بجا و رعایت اقتصاد، نگهبانی از عرض و مال، میل به استقبال از همسر و مشایعت او در آمد و شد، همراهی و معاونت با همسر و... از جمله معیارهای درجه دو در انتخاب همسر که اگر مراعات شود، زندگی بسیار شیرین می‌شود.
پس بنا بر این برای چنین امر مهمی هرگز نباید تنها به یک آشنایی
خیابانی آنهم به علاقه یک طرفه بسنده کرد، چه بسا که موجب پشیمانی طولانی
گردد.
قصد ازدواج دارم، چیکار کنم تا یه انتخاب خوب و مطمئن داشته باشم؟
پرسشگر گرامی؛ دقت عاقلانه و بدور از هیجان شما در انتخاب شریکی مناسب
برای آشیانه خوشبختی‌تان را نشان از ذهن منطقی‌تان می‌دانیم. قدر اعتمادتان
به این مرکز را دانسته، امیدواریم راهنمای خوبی برای شما باشیم.
همانطور که می دانید ازدواج یکی از مهمترین حوادث و رویدادهای زندگی است و
نقش مهمی در سرنوشت، سعادت و خوشبختی انسان دارد، مضافاٌ بر اینکه اگر به
نحو صحیح انجام پذیرد بسیاری از نیازهای انسان اعم از عاطفی و جنسی را
تاْمین و باعث آرامش روحی انسان می شود. مضافا بر اینکه پیوند ازدواج
میثاقی است که دامنه آن می‌تواند تا جهان آخرت گسترده باشد، البته به شرطی
که بر اساس دستور خدا و همراه با تفکر و دوراندیشی باشد.
از آنجا که ازدواج بزرگترین و مهمترین حادثه زندگى انسان است لذا موفقیت
یا شکست در آن سرنوشت ساز خواهد بود. ازدواج و زندگى مشترک وقتى ثمر بخش،
سودمند و ماندگار است که روحیهها، غرایز و طرز تفکر دو طرف، همسو و نزدیک
باشد. در غیر این صورت، ریسمان وحدت و یگانگى به ضعف و سستى مىگراید و
سرانجام گسسته مىشود. ما در زندگى خود شاهد پدیدههاى تلخ و درد آورى
هستیم که دختران و پسران و خانوادههاشان را مىآزارد و کاخ زندگى مشترک
زوجین را فرو مىپاشد. بىتردید محاسبات غلط، احساسات زودگذر، خیالات و
توهمات بىاساس عامل اصلى تحقق این پدیدهها به شمار مىآید. اما اگر در
گزینش همسر اصول و معیارهای صحیح رعایت شود، بخش عظیمى از ناگوارىها و
نابسامانىها و مشکلات از میان مىرود و زندگى جوانان پربارتر و زیباتر
مىشود. بنابراین در عین حال که نباید در انتخاب همسر خیلی وسواس گونه عمل
کرد اما دقت، شناخت و اتخاذ تصمیم حساب شده و بالاخره انتخاب صحیح از شرایط
ضروری یک ازدواج موفق است.
اولین گام برای داشتن یک ازدواج خوب و موفق شناخت شرایط و ملاکهای یک همسر
خوب است. در اینجا ما به طور اجمالی این شرایط را برایتان بر میشماریم.
1. تدین و دین دار بودن فرد؛ زیرا انسانی که دین ندارد هیچ ندارد انسان بی
دین در حقیقت مرده ی متحرک است و کسی که پای بند به دین (که اصلی ترین
مسأله زندگی است) نباشد هیچ تضمینی وجود ندارد که پای بند به رعایت حقوق
همسر و زندگی مشترک باشد. انسان دیندار هرگز نمی‌تواند با همسر بی دین کنار
بیاید و با هم زندگی سعادتمندانه ای داشته باشند.
رسول خدا (صل الله علیه وآله) فرمودند: «من تزوج أمرأة لایزوّجها الّا
لجمالها لم یر فیها ما یحبّ و من تزوّجها لما لها لایزوّجها الّا له و کله
الله الیه فعلیکم بذات الدین» (وسائل الشیعه، ج14، ص31) هرکس که با زنی فقط
برای جمالش ازدواج کند به مطلوب خود نخواهد رسید و هرکس فقط برای مال
ازدواج کند خدا او را به همین امر واگذار نماید. پس شما به خواستگاری زنی
بروید که دیندار باشد.
در همین زمینه احادیثی از امام صادق (علیه السلام) (وسائل الشیعه، ج14،ص30)
و پیامبر اسلام (صل الله علیه وآله) (وسائل الشیعه، ج14، ص30 و 31) و ...
رسیده است.
2. اخلاق نیک داشتن؛ که منظور داشتن صفات و خلق و خوهای پسندیده در نظر عقل
و شرع است. در واقع اخلاق و دین دو ملاک و معیار اصلی در ازدواج و انتخاب
همسر است. شخصی می گوید به حضرت رضا (علیه السلام) نوشتم که یکی از خویشان
از دخترم خواستگاری کرده ولی بداخلاق است. حضرت پاسخ دادند: «لاتزوّجه أن
کان سیّء الخلق» (وسائل الشیعه، ج14، ص54) اگر بداخلاق است به او دختر نده.
و حدیثی از رسول الله(صل الله علیه وآله) (وسائل الشیعه، ج14،ص51) و ...
اگر بخواهیم نمونه هایی از اخلاق خوب و بد را اشاره کنیم می‌توان موارد زیر را ذکر کرد.
الف. خوش زبانی و بدزبانی زبان ترجمان و بیانگر احوال درون است و زبان دریچه ای است از محتویات درون فرد، زبان انسان آینه ی دل اوست.
ب. بزرگواری و حسادت
ج. خوش خلقی و کج خلقی
د. حق پذیری و لجاجت
3. شرافت و اصالت خانوادگی؛ که منظور نجابت و پاکی خانواده است زیرا ازدواج
دختر و پسر تنها پیوند و ترکیب دو فرد نیست بلکه پیوند دو خانواده است و
نمی‌توان گفت من می‌خواهم با خود این فرد ازدواج کنم و کاری به خانواده و
فامیلش ندارم. زیرا این فرد شاخه ای است از این خانواده و از ریشه های همان
درخت خانواده تغذیه کرده است و صفات اخلاقی، روحی عقل و جسمی آن خانواده
را از راه وراثت و محیط و عادات به این فرد منتقل کرده است. پیامبرخدا (صل
الله علیه وآله) فرمودند: «أیها الناس أیاکم و خضراء الدمن. قیل یا رسول
الله و ما خضراء الدمن؟ قال المرأة الحسناء فی منبت السوء» (وسائل الشیعه،
ج14،ص29) ای مردم، از گیاهانی زیبا که در مزبله می رویند اجتناب نمایید.
پرسیده شد: مقصود از گیاهی که در مزبله می روید چیست؟ فرمودند: زن زیبایی
که در خانوادۀ پست و فرو مایه پرورش یابد.
واحادیثی دیگر (همان) و (جواهر،ج29،ص37) و ...
4. عقل؛ در واقع همان نور افکنی است که جاده زندگی را روشن میکند و باید
زن و شوهر برای اداره ی زندگی و تربیت فرزندان از نیروی عقل و فهم برخوردار
باشند و رشد عقلی کافی پیدا کرده باشند همان طور که ائمه اطهار ما را از
ازدواج با افراد احمق و کم عقل نهی فرموده اند. امام علی (علیه السلام)
فرمودند: «ایّاکم و تزویج الحمقاء فأنّ صحبتها بلاء و ولدها ضیاع» (وسائل
الشیعه، ج14، ص56) با انسان احمق و نفهم ازدواج نکنید زیرا معاشرت با او
بلایی است عظیم و فرزندانش نیز ضایع خواهند شد.
در همین زمینه احادیثی از پیامبر اسلام(صل الله علیه وآله) (اصول کافی،
ج1، ص25) و حضرت صادق (علیه السلام) (اصول کافی،ج1،ص11 و25) و ... آمده
است.
5. صداقت و امانتداری
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «لاتغترّوا بصلاتهم و لا بصیامهم، فأنّ
الرجل ربما لهج بالصلاة و الصوم حتی لو ترکه استوحش، و لکن اختبروهم عند
صدق الحدیث و اداء الأمانة» (اصول کافی، ج1، ص104) به نماز و روزه مردم
مغرور (فریفته) نشوید، زیرا بعضی مردم به نماز و روزه عادت کرده اند،
آنچنان که از ترک آنها ناراحت می شوند. در تشخیص مراتب دینداری، آنها را به
راستگویی و امانتداری امتحان کنید.
6. عفت و نجابت
خداوند می فرماید: «الطیبات للطیبین و الطیبون للطیبات» (سورۀ نور،26).
زنان پاک، شایستۀ مردان پاک و مردان پاک، شایستۀ زنان پاکند. حضرت صادق
(علیه السلام) فرمودند: «الکفوان یکون عفیفا و عنده یسار» (وسائل الشیعه،
ج14،ص51). کفو بودن در این است که عفیف باشد و از امکانات اقتصادی بهرمند
باشد.
و احادیثی از رسول خدا(صل الله علیه وآله) (وسائل الشیعه، ج14،ص23) و ...
7. اهل گناه و فسق نبودن
اما حسن (علیه السلام) به فردی که در مورد ازدواج دخترش با ایشان مشورت
نمود، فرمودند: «زوّجها من رجل تقیّ، فأنّه أن أحبّها أکرمها و أن أبضغها
لم یظلمها» (مکارم الاخلاق، ص233). به مرد با تقوا راو را شوهر بده، زیرا
اگر او را دوست بدارد احسان و اکرامش می کند و اگر وستش نداشته باشد به او
ظلم نمی کند.
و احادیثی از رسول خدا(صل الله علیه وآله) (وسائل الشیعه، ج14،ص53) و
(مکارم الاخلاق، ص234) و امام صادق (علیه السلام) (وسائل الشیعه، ج14،ص53) و
...
8. تدیبر و مهارت همسرداری
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «خیر نسائکم الطیبة الریح، الطیبة الطبخ
التی أذا أنفقت أنفقت بمعروف و أن أمسکت أمسکت بمعروف فتلک من عمّال الله و
عامل الله لایخیّب و لایندم» (وسائل الشیعه، ج14،ص15). بهترین زنان شما
زنی است که خوشبو باشد و خوب غذا طبخ کند. وقتی خرج می کند بجا خرج کند و
اگر امساک کرد بجا امساک نماید. چنین زنی یکی از کارگزاران خداست و کارگزار
خدا بودن خسران و پشیمانی ندارد.
و احادیثی از امام علی (علیه السلام) (بحار الأنوار، ج103،ص252)، (وسائل
الشیعه، ج14،ص15) و حضرت رسول (صل الله علیه وآله) (وسائل الشیعه،
ج14،ص17)، (مکارم الاخلاق، ص19و229 و 230 و246) و ...
9. تناسب؛ همتایی و کفو همدیگر بودن که از حساس ترین نکاتی است که باید در
انتخاب همسر مورد توجه قرار گیرد همتایی و تناسب از نظر و جنبه های مختلف
مثل:
الف. تدین و میزان پای بندی به دستورات شرع
ب. همتایی و هماهنگی فرهنگی و فکری
ج. همتایی اخلاقی و پای بندی به آداب اخلاقی
د. کفو همدیگر بودن از نظر تحصیلات علمی، منظور این است که از نظر تحصیلی
فاصله خیلی زیاد بین زوجین نباشد مثلا ازدواج یک فرد با تحصیلات ابتدایی با
فردی که کارشناسی دارد یا بیشتر توصیه نمی‌شود.
ه. تناسب در زیبایی
رسول خدا (صل الله علیه وآله) فرمودند: «اطلبوا الخیر عند حسان الوجوه فأنّ
فعالهم احری أن یکون حسنا» (وسائل الشیعه، ج14،ص37). خوبیها را نزد زیبا
رویان بجویید زیرا کارهایشان نیز به طریق اولی نیکو خواهد بود.
و احادیثی از امام علی (علیه السلام) (وسائل الشیعه، ج14،ص38) و رسول
خدا(صل الله علیه وآله) (بحار الانوار، ج103،ص237) و امام رضا (علیه
السلام) (وسائل الشیعه، ج14،ص36) و امام صادق(علیه السلام) (وسائل الشیعه،
ج14،ص59و60و61) و امام باقر (علیه السلام) (وسائل الشیعه، ج14،ص51) و ...
و. تناسب سنی
ز. تناسب مالی و سطح اقتصادی و...، منظور این است که یکی از خانواده فقیر و دیگری از خانواده ثروتمند نباشد.
ملاک ها و معیار و مسائل دیگری که بیشتر مربوط به سلیقه و موقعیت افراد
دارد. در دسته ی دوم قرار می‌گیرد و می‌توان از آن صرف نظر کرد. ولی برای
اینکه بتوانید به یک تصمیم صحیح و عاقلانه ای برسید بهتر است با افراد مورد
اعتماد خویش، والدین، یا اقوام نزدیک دلسوز و عاقل و دارای تجربه مشورت
کرده و با دقت کافی تصمیم مناسبی اتخاذ فرمایید. همسر خوب و مناسب ویژگی
های متعددی دارد که ان شاءالله شما با یکایک آنها آشنا و نسبت به احراز آن
کوشا هستید.
اما در خصوص ویژگی «ایمان» که یک صفت قلبی است به عرض می‌رسانیم که راه
شناخت و پی بردن به این ویژگی درونی، دقت در اعمال و رفتار ناشی از آن است.
مثلا شجاعت یک صفت نفسانی و درونی است و کسی نیست که ادعای شجاعت نکند ولی
راه تشخیص فرد شجاع از ترسو دقت در رفتارهای وی و مشاهده آنها است. مثلا
کسی که شب از بیرون رفتن و یا واقع شدن در تاریکی امتناع می‌ورزد و با
مشاهده یک صحنه پراضطراب رنگ رخساره اش را می‌بازد، نمی‌تواند شجاع باشد.
حال برای پی بردن به ایمان افراد نیز باید از نظر رفتاری وی را مورد دقت
قرار دهید. مثلا شخص با ایمان به سهولت غیبت نمی‌کند، تهمت نمی‌زند، از
انجام واجبات غفلت نمی‌ورزد و نمازهای واجب را در اول وقت و با حضور قلب و
کیفیت برتر به جا می‌آورد، در رعایت حساب مالی (خمس و زکات ) دقت دارد و
وضعیت شخصی او از نظر پایبندی به امور شرعی دارد و... بنابراین به صرف ادعا
نمی‌توان کسی را با ایمان دانست چون مدعیان ایمان کم نیستند و از طرفی
ایمان هم مراتب متعدد دارد، لذا برای این که بدانید فرد مورد نظر، شخص
مؤمنی هست یا نه؟
باید در رفتارهای دینی و عبادی او و میزان پای بندی او به این اعمال دقت و
توجه داشته باشید و تنها و تنها از این راه می‌توان به ایمان او پی برد.
مثلا دقت کنید که آیا در اول وقت به سراغ اقامه نمازها می‌رود یا در پایان
وقت و همانند انسان های عجول نماز می‌گذارد و ... .
شرط حسن ظاهر و زیبایی: زیبایی و حسن ظاهر اگر چه یکی از صفات کاملا لازم و
اساسی برای انتخاب همسر است ولی در عین حال معیار اساسی ازدواج نیست. در
یک روایتی پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: «من تزودج امرأه لمالها و کله الله
الیه و من تزوجها لجمالها رأی فیها ما یکره و من تزوجها لدینها جمع الله له
ذلک؛ کسی که با زنی (فقط) به خاطر زیبائی اش با او ازدواج کند در او امور
ناخوشایند خواهد دید! و کسی که به خاطر دین و ایمانش با او ازدواج کند،
خداوند همه آن (امتیازات) را برایش فراهم خواهد کرد.» وسائل الشیعه، ج 14، ص 31
فلسفه ازدواج رسیدن به آرامش روانی، کمال یافتن زن و مرد در کنار یکدیگر و
تولید نسل سالم و صالح برای اجتماع است و اگر ملاک تصمیم گیری و انتخاب،
فقط زیبایی ظاهری بدین توجه به دیگر معیارها باشد و با تمرکز بر جاذبه های
ظاهری و به دور از معیارهای اصلی و اساسی است به گزینش بزند، نمی‌توان
تضمینی برای ادامه زندگی مشترک آنها داشت زیرا پس از مدتی معمولا آن طراوت و
جاذبه های ظاهری افت کرده، شور و شهوت اولیه نیز فروکش میکند و آن تنها
امتیازی که به خاطر آن (زیبایی) ازدواج صورت گرفته بود کمرنگ می‌شود آن گاه
دلسردی ها و ناگواری ها، بهانه ها و... شروع می‌شود. و چون از دیگر
معیارهای اساسی مثل تدین و ایمان، اخلاق و ارزش های اخلاقی و... خبری نیست
زیربنای زندگی مشترک متزلزل می‌شود و آن دلگرمی و انگیزه کافی برای زندگی
سالم و با نشاط از بین می‌رود.
اما اگر کسی معیارهای اساسی در انتخاب همسر (تدین، اصالت خانوادگی، اخلاق)
را مدنظر قرار داد و تناسب ظاهری و زیبایی را هم در کنار آن ملاک ها قرار
داد در زندگی مشترک دراز مدت بخاطر پای بندی آنها به اصول اخلاقی و دینی
گرفتار نابسامانی ها نخواهند شد و از لذت آرامش و کمال نیز بهره مند خواهد
شد و با بروز برخی مشکلات در پرتو آموزه های دینی و اخلاقی به راحتی و به
سادگی حل خواهد شد. زیبایی ظاهری و تناسب ظاهری در حفظ و تقویت عفت و ایمان
و مقابله با وسوسه های شیطانی تأثیر دارد زیرا اگر همسر از زیبایی همسرش
(آن گونه که او می‌پسندد) از حد نصاب کافی برخوردار باشد و او را پسندیده
است، چشم و فکر و عملش متوجه دیگران نخواهد شد و حسرت زیبایان بیگانه را
نخواهد خورد و در جامعه به دنبال بیگانگان نخواهد رفت و دچار خیانت به همسر
نمی‌شود. در اسلام نیز بر همین مطلب تأکید شده است هم به مردان هنگام
انتخاب همسر توصیه کرده به ویژگی های ظاهری دختر توجه کنند و هم به مردان
لزوم اراستگی را یادآور می‌شود و به زنان نیز می‌فرماید خود را در برابر
همسران خود بیارایند و به گونه ای آنها را اشباع و ارضاء کنند که دچار
انحراف اخلاقی و جنسی نشوند. زیبایی یک امتیاز است و در شیرینى و سعادت
زندگى زناشویى تأثیر به سزایى دارد. به طورى که لازم است یکدیگر را از نظر
اندام و چهره و شکل ظاهرى همدیگر را دوست داشته باشند. مهم این نکته است
که باید بین زشت بودن و زیبا نبودن فرق بگذارید. یعنی شما نباید با شخص زشت
ازدواج بکنید چون باید یک عمر در کنار او زندگی و از وجود او لذت و بهره
ببرید و این اهداف مشروع با شخص زشت فراهم نمی‌شود اما این که میزان زیبایی
چقدر است و باید باشد دیگر سلیقه شما است که قضاوت میکند. لذا می‌گوییم
اگر ایشان در چشم شما زشت می‌نماید ازدواج نکنید ولی اگر زیبا است ولی بهره
ی وی از زیبایی کم است به سلیقه ی خود تان بستگی دارد. چون زیبایى یک
معیار و اندازه معین و قانون استاندارد ندارد بلکه تا حدودى به سلیقه افراد
بستگى دارد. حتى ممکن است فردى در نظر کسى زیبا باشد و در نظر دیگرى زشت.
مىتوان گفت زیبایى به اندازهاى باید باشد که همدیگر را بپسندند و جذابیت
کافى براى همدیگر داشته باشند و متناسب با ویژگىهاى خود، دیگرى را انتخاب
کند. به عبارت دیگر از نظر ظاهرى نیز باید کفو همدیگر باشند. اگر انسانى
قیافه ظاهرى و اندام همسرش را نپسندد و او را دوست نداشته باشد ممکن است به
طور ناخواسته به او ستم و جفا کند و از او بهانه و ایراد بگیرد و زندگى را
بر او تلخ نماید. به هر حال زیبایى یک صفت کمال است که اگر با صفات و
معیارهاى اساسى مثل تدین، اخلاق، عقل، شرافت خانوادگى همراه باشد ارزش
خواهد داشت وگرنه، ملاک اصلى و اولى را نباید زیبایى قرار داد. انشا الله
با بیانات فوق مشکل حل می‌شود و توجه دارید که ازدواج با فرد زشت ممنوع است
- البته از نظر تربیتی و مشاوره نه فقهی - و این شما هستید که باید ببینید
همسری که می‌خواهید انتخاب کنید از نظر شما زشت است یا زیبا.
راه های علمی و عملی همسریابی
1. وساطت افراد خانواده، بستگان و بخصوص والدین
البته این روش بیشتر متناسب با جایگاه طالب بودن پسرهاست، نه دخترها. زیرا
در کشور و آیین ما (بر طبق فطرت انسانی و عقلی) این پسر است که نقش طالب و
عاشق را ایفا میکند و دختر، جایگاه معشوق و مطلوب را داراست. متدوال ترین
روش در فرهنگ ملی و دینی همین روش شناسایی به واسطه افراد خانواده و یا
فامیل و بستگان است. افراد خانوداه اغلب به دلیل شناختی که از فرد و روحیات
و عقاید و خواسته های وی دارند و همین طور شناختی که از افراد مورد نظر
دارند و یا می توانند با تحقیق های مهم همه جانیه شناخت کافی پیدا کنند
بهتر می توانند به تطابق داشتن و میزان هم گرایی و اشتراکات آنها آگاهی
پیدا کنند. این روش ساده ترین روش عملی و سهل الحصولترین طریق کسب اطلاعات
اولیه و ارتباطات بعدی و مورد نیاز است و از نظر حاصل کار نیز ثمر بخش ترین
شیوه به شمار می رود.
به عبارت دیگر این روش از این امتیازات برخوردار است: سهولت، سرعت کسب
اطلاعات و ارتباطات، اطمینان نسبی بیشتر به صداقت و دلسوزی واسطه(که
خانواده و والدین هستند) و شناخت بیشتر به روحیات، سوابق و خواسته های
طرفین. علاوه بر این خالی از هر گونه تعصب و سوگیری است و بدون هیچ گونه حب
و بغض شخصی انجام می گیرد. همچنین تحت تأثیر احساسات و عواطف غریزی که در
ارتباطهای مستقیم به وجود می آید، نیست.
2. وساطت مراکز مشاوره
مراجعه به برخی مراکز مشاوره ازدواج که به منظور شناساندن دو فرد برای
ازدواج تأسیس شده است، فرد مطلوب و مطابق با خواسته ها و توقعات خود را
یافت. چنین مراکز مشاوره محدود هستند و کمتر با فرهنگ ملی و بومی ما تناسب
دارد و افراد کمتری برای شناسایی فرد مورد نظرشان به این مراکز مراجعه می
کنند. اگر این مرکز مشاوره ازدواج مورد اعتماد باشند در محیط های دانشگاه
یا غیر آن می توانند موثر باشند و از طرف دیگر چون امکان همسریابی از راه
اول یعنی وساطت خانواده به هر دلیلی امکان پذیر نیست این راه می تواند
اطلاعاتی که موردنیاز را در اختیار بگذارند. تأکید می شود این مراکز مشاوره
باید دارای کارشناسان دلسوز، با تجربه و مورد اعتماد و سابقه روشن و مطمئن
باشند.
3. مراجعه به کانون های ازدواج دانشجوئی در دانشگاهها
مراجعه به کانون‌های ازدواج دانشجویی، مستقر در نهاد نمایندگی مقام معظم
رهبری در دانشگاه، جایی است که شما را به مقصودتان نزدیک خواهد نمود.
اقدام برای شناسایی ملاک های فوق و اطلاع یافتن از وجود آنها در یک فرد از راه های زیر امکان پذیر است:
1- تحقیق و بررسی از خانواده و چگونگی روابط خانوادگی و فامیلی. چون هر
فردی تحت تأثیر محیط خانواده به دنیا آمده و رشد کرده است و از آن فضای
فرهنگی و اجتماعی تأثیرپذیر بوده و هست.
2- تحقیق و شناسایی دوستان و نزدیکان و رفقای صمیمی در محل زندگی و سکونت، محل درس و محل کار.
3- گفتگوی مستقیم (ولی تحت نظارت خانواده‌های دو طرف) با یکدیگر و اطلاع
یافتن از نقطه نظرات همدیگر درباره مسائل مختلف و آنچه در آینده می‌تواند
در زندگی مشترک‌تان تأثیرگذار باشد و کسب اطلاع از میزان اهتمام وی نسبت به
ملاکها و معیارهای همسر مناسب؛ که در شکل رسمی، همان جلسه خواستگاری است.
4- حضور در مراکز مشاوره: چند سالی است که مراکزی جهت ارائه انواع مشاوره
قبل و بعد از ازدواج بوجود آمده است. جوانای که قصد ازدواج دارند با حضور
در یکی از این مراکز، به کمک مصاحبه و گفتگو در حضور متخصص یا پرکردن
پرسشنامه‌هایی خاص، از میزان ملاکها در یکدیگر آگاه می‌شوند.
